ลำดับที่ 344. “มดง่ามมักมันหมู ศัตถูมักใส่โต้ด คนขี้โขดจั้งเสียของ คนจ๋องหองบ่มีเปื้อน
คนบ่โล่งบ่เลื่อนเปิ้นจังสลิด คนทำผิดแป๋งหน้าโศกเศร้า ขี้เหล้ามักจิ้นปล๋าอาหาร แม่มานจั้ง
หุมส้ม คนเฒ่าขี้จ่มลูกหลานจัง คนขี้จิขี้จำ บ่มีบริวารเปื้อนป๊อง คนมักนุ่งมักหย้อง บ่มีเงิน ต้านบ่เจิน บ่ดีไปร่วมแหล่”
อ่าน (-มด-ง่าม-มัก-มัน-หมู//สัด-ถู-มัก-ใส่-โต้ด//คน-ขี้-โขด-จั้ง-เสีย-ของ//คน-จ๋อง-หอง-บ่อ-มี-เปื้อน
คน-บ่อ-โล่ง-บ่อ-เลื่อน//เปิ้น-จัง-สะ-หลิด//คน-ทำ-ผิด-แป๋ง-หน้า-โสก-เส้า//ขี้-เหล้า-มัก-จิ้น-ป๋า-อา-หานแม่-มาน-จั้ง-หุม-ส้ม//คน-เถ้า-ขี้-จ่ม-ลูก-หลาน-จัง//คน-ขี้-จิ-ขี้-จำ-บ่อ-มี-บอ-ริ-วาน-เปื้อน-ป๊อง//
คน-มัก-นุ่ง-มัก-หย้อง//บ่อ-มี-เงิน//ต้าน-บ่อ-เจิน//บ่อ-ดี-ไป-ร่วม-แหล่-)
หมายถึง.....ลักษณะนิสัยใจคอของแต่ละคนย่อมแตกต่างกันไป และทำให้เกิดความเสียหายหลายรูปแบบ กำบ่าเก่าจึงว่า “มดง่ามมักมันหมู ศัตถูมักใส่โต๊ด คนขี้โขดจั้งเสียของ คนจ๋องหองบ่มีเปื่อน คนบ่โล่งบ่เลื่อน เปิ้นจังสลิด คนทำผิดแป๋งหน้าโศกเศร้า ขี้เหล้ามักจิ้นปล๋าอาหาร แม่มานจั้งหุมส้ม คนเฒ่าขี้จ่มลูกหลานจัง คนขี้จิขี้จำ บ่มีบริวารเปื้อนป๊อง คนมักนุ่งมักหย้อง บ่มีเงิน ต้านบ่เจิน บ่ดีไปร่วมแหล่”
การนำไปใช้ ควรปรับปรุงตัวเองถ้ามีลักษณะนิสัยที่ผู้อื่นไม่ชอบ ไม่ถูกต้องตามระเบียบของสังคม
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “มดดำชอบมันหมู ศัตรูมักให้โทษ คนโกรธง่ายมักเสียของ คนจองหองมักไม่มีเพื่อน ชอบวางมาดเกินไปผู้คนไม่ชอบ คนทำผิดมักทำหน้าเศร้า คนดื่มเหล้าชอบอาหารกับแกล้ม คนตั้งครรภ์ชอบทานของเปรี้ยว คนแก่ขี้บ่นลูกหลานไม่ชอบ คนดระหนี่ไม่มีบริวารเพื่อนฝูง คนชอบแต่งตัวมักไม่มีเงิน (นำไปซื้อเสื้อผ้าหมด) ถ้าไม่ได้รับเชิญไม่สมควรไปร่วม”
ลำดับที่ 345. “มีเงินคำไว้ บ่ใจ้สอย เต๋มก๋องเต้าดอย ไผบ่อวดอ้าง”
อ่าน (-มี-เงิน-คำ-ไว้///บ่อ-ใจ้-สอย///เต๋ม-ก๋อง-เต้า-ดอย///ไผ-บ่อ-อวด-อ้าง-)
หมายถึง.....คนตระหนี่จนเกินไป ไม่ยอมใช้จ่ายเงินทองเพื่อตนเองและครอบครัว ผู้คนย่อมไม่สรรเสริญ กำบ่าเก่าจึงว่า “มีเงินคำไว้ บ่ใจ้สอย เต๋มก๋องเต้าดอย ไผบ่อวดอ้าง”
การนำไปใช้ ความมัธยัสถ์ (ใช้จ่ายด้วยความประหยัด) เป็นสิ่งที่ดี แต่อย่าตะหนี่(หวงไม่อยากให้ง่ายๆ)
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ขี้ไม่ให้หมากิน”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “มากมีเงินทอง แต่ไม่ใช้สอย สูงเท่ายอดดอย ใครไม่อิจฉา”
ลำดับที่ 346. “มีเงินซื้อจ๊าง บ่มีสตางค์ซื้อขอ”
อ่าน (-มี-เงิน-ซื้อ-จ๊าง///บ่อ-มี-สะ-ตาง-ซื้อ-ขอ-)
หมายถึง.....จ่ายเงินลงทุนเรื่องใหญ่ๆมากมายแต่ค่าใช้จ่ายเล็กๆน้อยๆกลับไม่ยอมเสีย
กำบ่าเก่าจึงว่า “มีเงินซื้อจ๊าง บ่มีสตางค์ซื้อขอ”
การนำไปใช้ อย่าให้เรื่องเล็กทำให้งานใหญ่เสียหาย
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “เสียน้อยเสียยากเสียมากเสียง่าย///ฆ่าควายอย่าเสียดายพริก”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “มีเงินซื้อช้างไร้สตางค์ซื้อขอ(ขอคือตะขอเหล็กที่ใช้ควบคุมช้าง)”
ลำดับที่ 347. “มีเงินหื้อเปิ้นกู้ มีกำฮู้อยู่ในใบลาน เป๋นสถานตี้ว่างเปล่า”
อ่าน (-มี-เงิน-หื้อ-เปิ้น-กู้///มี-กำ-ฮู้-อยู่-ใน-ใบ-ลาน///เป๋น-สะ-ถาน-ตี้-ว่าง-เปล่า-)
หมายถึง.....มีสิ่งมีคุณค่าแต่ไม่นำมาใช้ประโยชน์
กำบ่าเก่าจึงว่า “มีเงินหื้อเปิ้นกู้ มีกำฮู้อยู่ในใบลาน เป๋นสถานตี้ว่างเปล่า”
การนำไปใช้ นำสิ่งที่มีอยู่มาใช้ประโยชน์กับตนเองและครอบครัวให้มากที่สุด
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “มีเงินให้เขากู้ มีความรู้ในตำรา ไม่อ่านศึกษาเป็นสิ่งไร้ค่า”
ลำดับที่ 348. “มีดพร้าบ่หมั่นฝน มันจ้างเป๋นขี้เมี้ยง”
อ่าน (-มีด-พร้า-บ่อ-หมั่น-ฝน///มัน-จ้าง-เป๋น-ขี้-เมี้ยง-)
หมายถึง….ผู้ไม่ศึกษาวิชาความรู้ ไม่ติดตามวิทยาการใหม่ๆสม่ำเสมอจะเป็นคนล้าสมัย
กำบ่าเก่าจึงว่า “มีดพร้าบ่หมั่นฝน มันจ้างเป๋นขี้เมี้ยง”
การนำไปใช้ ควรติดตามศึกษาความรู้ที่ทันสมัยอย่างสม่ำเสมอ เพราะความรู้มีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้น
ทุกวันๆถ้าไม่สนใจใฝ่รู้จะไม่ทันความเปลี่ยนแปลงของโลก
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “มีดไม่ขยันลับ สนิมจับเขรอะ”
ลำดับที่ 349. “มีดน้อยเคี่ยนต้นต๋าน” อ่าน (-มีด-น้อย-เคี่ยน-ต้น-ต๋าน-)
หมายถึง…..มีความอดทนมุ่งมั่น มีความเพียรพยายามที่จะทำงานให้ประสบความสำเร็จ
กำบ่าเก่าจึงว่า “มีดน้อยเคี่ยนต้นต๋าน”
การนำไปใช้ ควรมีความเพียรพยายามในการทำงาน
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “เข็นครกขึ้นเขา///ฝนทั่งให้เป็นเข็ม///หมายมั่นปั้นมือ
ความพยายามอยู่ที่ไหนความสำเร็จอยู่ที่นั่น”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ใช้มีดเล่มน้อยค่อยค่อยล้มต้นตาล”
ลำดับที่ 350. “แม่ญิงยามเป๋นสาวเปิ้นดูฮ้าย เป๋นแม่ฮ้างจ๊างม่ายเปิ้นดูแควน”
อ่าน (-แม่-ยิง-ยาม-เป๋น-สาว-เปิ้น-ดู-ฮ้าย///เป๋น-แม่-ฮ้าง-จ๊าง-ม่าย-เปิ้น-ดู-แควน-)
หมายถึง....หญิงมักถูกมองในทางเสื่อมเสียมากกว่าชาย
กำบ่าเก่าจึงว่า “แม่ญิงยามเป๋นสาวเปิ้นดูฮ้าย เป๋นแม่ฮ้างจ๊างม่ายเปิ้นดูแควน”
การนำไปใช้ หญิงสาวให้ระวังกริยามารยาท อย่าให้ใครนินทาได้
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “หญิงสาวมักถูกนินทา หย่าร้างขึ้นมา คนยิ่งดูแควน”
ลำดับที่ 351. “แม่ฮ้างสามผัว งัวสามกาด”อ่าน (-แม่-ฮ้าง-สาม-ผัว///งัว-สาม-กาด-)
หมายถึง.....หญิงที่ผ่านการหย่าถึงสามครั้งมักหาคู่ครองยาก
กำบ่าเก่าจึงว่า “แม่ฮ้างสามผัว งัวสามกาด”
การนำไปใช้ หญิงเมื่อแต่งงานต้องปรนนิบัติสามี อย่าให้มีเหตุต้องหย่าร้าง ถ้าหย่าร้างส่วนมากคนมักคิดว่าเพราะผู้หญิงไม่ดี สามีทนพฤติกรรมไม่ได้จึงต้องหย่า (ทำให้หญิงหาคู่ใหม่ยาก) สังคมจะเข้าข้างชาย
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ชายสามโบสถ์ หญิงสามผัว”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ม่ายสามผัว(หาคู่ใหม่ยาก) วัวสามตลาด (ไม่มีใครซื้อ) จะขายยาก ”
ลำดับที่ 352. “มีดจะเสียก็เสียเพราะต๋าไม้ คนดีจะเสียก็เสียเพราะเหล้า”
อ่าน (-มีด-จะ-เสีย-ก่อ-เสีย-เพราะ-ต๋า-ไม้ ///คน-ดี-จะ-เสีย-ก่อ-เสีย-เพราะ-เหล้า-)
หมายถึง.....สิ่งเสพย์ติดทุกชนิด ทำให้คนดีๆหมดอนาคต
กำบ่าเก่าจึงว่า “มีดจะเสียก็เสียเพราะต๋าไม้ คนดีจะเสียก็เสียเพราะเหล้า”
การนำไปใช้ อย่ายุ่งเกี่ยวกับสิ่งเสพย์ติด
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “สุรายาเสพย์ติด เป็นภัยต่อชีวิต เป็นพิษต่อสังคม”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ คมมีดเสียเพราะฟันตาไม้ (แข็ง/มีดบิ่น) คนดีเสียเพราะสุรายาเสพย์ติด”
ลำดับที่ 353. “เม่าบินบนบ่หมป๊นปากอึ่ง” อ่าน (-เม่า-บิน-บน-บ่อ-หม-ป๊น-ปาก-อึ่ง-)
หมายถึง.....ของที่จะได้เป็นของเราอยู่แล้ว ควรมีความอดทนใจเย็นรอเวลา
กำบ่าเก่าจึงว่า “เม่าบินบน บ่หมป๊นปากอึ่ง”
การนำไปใช้ อดทนรอจังหวะที่จะสมหวังบางครั้งต้องใช้เวลา
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “แมลงเม่าที่บินวน ยากรอดพ้นปากอื่งอ่าง ”
ลำดับที่ 354.“แมลงงนกิ๋นย้อนเหลือบ” อ่าน (-แมง-งน-กิ๋น-ย้อน-เหลือบ-)
หมายถึง…ได้ประโยชน์จากความสามารถของผู้อื่น
กำบ่าเก่าจึงว่า “แมลงงนกิ๋นย้อนเหลือบ”
การนำไปใช้ ถ้าอยากมีอนาคตที่ดีต้องพึ่งพาตนเอง การพึ่งผู้อื่นสักวันโดนทิ้งจะลำบาก
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “แมลงวันได้กินเลือดจากแผลที่เหลือบเจาะไว้”
ลำดับที่ 355. “แมลงงนมักจิ๊นเน่า แมลงเม่ามักหมไฟ”
อ่าน (-แมง-งน-มัก-จิ๊น-เน่า///แมง-เม่า-มัก-หม-ไฟ-)
หมายถึง….. ผู้ที่มีมีใจชอบการพนัน อบายมุข ย่อมจะวนเวียนหวนกลับไปหาอีกจนได้
กำบ่าเก่าจึงว่า “แมลงงนมักจิ๊นเน่า แมลงเม่ามักหมไฟ”
การนำไปใช้ อย่ายุ่งเกี่ยวกับอบายมุข
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ผีพนันเข้าสิง”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “แมลงวันชอบเนื้อเน่า แมลงเม่าชอบไฟ”
ลำดับที่ 356. “แมงบ้งบ่ต๋ายกลั้นใบไม้” อ่าน (-แมง-บ้ง-บ่อ-ต๋าย-กั้น-ใบ-ไม้-)
หมายถึง.....คนเราถ้ามีกำลังใจต่อสู้ชีวิต ย่อมไม่ตกอับล่มจม
กำบ่าเก่าจึงว่า “แมงบ้งบ่ต๋ายกลั้นใบไม้”
การนำไปใช้ ถ้าขยันและดิ้นรนขวานขวาย ไม่เลือกงาน หนักเอาเบาสู้ ในงานสุจริต ย่อมเลี้ยงตนเองได้
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “ชีวิตไม่สิ้นก็ดิ้นไป ชีวิตไม่ดิ้นก็สิ้นใจ”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “ตัวบุ้งตัวหนอนยังไม่ตายเพราะอดใบไม้”
ลำดับที่ 357. “แมวกับหัวปล๋า หมากับหนูปุ๊ก ก็สุดเสี้ยงอั้นของลำ”
อ่าน (-แมว-กับ-หัว-ป๋า///หมา-กับ-หนู-ปุ๊ก///ก่อ-สุด-เสี้ยง-อั้น-ของ-ลำ-)
หมายถึง....มีความเหมาะสมกัน ของคู่กัน เข้ากันได้ดี
กำบ่าเก่าจึงว่า “แมวกับหัวปล๋า หมากับหนูปุ๊ก ก็สุดเสี้ยงอั้นของลำ”
การนำไปใช้ ระวังสิ่งคู่กันที่จะก่ออันตรายต่อผู้อื่น
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “คู่สร้างคู่สม///กิ่งทองใบหยก”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “แมวกับหัวปลา หมากับหนูพุก ช่างเหมาะสมกันจริง”
ลำดับที่ 358. “เมื่อคืนเป๋นนกจัน เมื่อวันเป๋นนกเก๊า”
อ่าน (-เมื่อ-คืน-เป๋น-นก-จัน///เมื่อ-วัน-เป๋น-นก-เก๊า-)
หมายถึง…..คนชอบเที่ยวเตร่ตอนกลางคืน ทำให้เสียงานตอนกลางวัน (เพราะง่วงนอน)
กำบ่าเก่าจึงว่า “เมื่อคืนเป๋นนกจัน เมื่อวันเป๋นนกเก๊า”
การนำไปใช้ อย่าเที่ยวกลางคืนจนเป็นผลเสียต่องานกลางวัน
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “กลางคืนออกล่าเหมือนนกจัน กลางวันนอนเหมือนนกฮูก”
ลำดับที่ 359. “มีแล้วขะใจ๋ฝาก หาบแล้วขะใจ๋ปล๋ง หลงแล้วหื้อขะใจ๋แก้ ต๋นเป๋นตี้เปิ้งของต๋น”
อ่าน (-มี-แล้ว-ขะ-ใจ๋-ฝาก//หาบ-แล้ว-ขะ-ใจ๋-ป๋ง//หลง-แล้ว-หื้อ-ขะ-ใจ๋-แก้// ต๋น-เป๋น-ตี้-เปิ้ง-ของ-ต๋น-)
หมายถึง.....รู้ตัวว่าหลงสิ่งเสพย์ติด หมกมุ่นในอบายมุข ให้รีบแก้ไขทันทีอย่ารีรอ ตนเป็นที่พึ่งของตน
กำบ่าเก่าจึงว่า “มีแล้วขะใจ๋ฝาก หาบแล้วขะใจ๋ปล๋ง หลงแล้วหื้อขะใจ๋แก้ ต๋นเป๋นตี้เปิ้งของต๋น”
การนำไปใช้ อย่าหลงใหลในสิ่งที่จะทำลายอนาคตตนเอง ให้ตั้งใจเรียน
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “หลงทางเสียเวลา หลงติดยาเสียอนาคต”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “มีแล้วให้ฝาก หาบหนักให้วาง หลงเข้าทางอบายมุขรีบแก้ไข”
ลำดับที่ 360. “แมวขึ้นค่วน บ่ม่วนใจ๋หนู” อ่าน (-แมว-ขึ้น-ค่วน///บ่อ-ม่วน-ใจ๋-หนู-)
หมายถึง.....ถูกอกถูกใจฝ่ายหนึ่ง อีกฝ่ายหนึ่งอาจจะรู้สึกทุกข์ทรมานในเรื่องเดียวกันนี้ก็ได้ เช่นเรื่องที่ผู้ใหญ่ตักเตือนห้ามปรามๆไว้ เด็กๆอาจไม่กล้า หรือแสดงออกอย่างไม่เต็มที่
กำบ่าเก่าจึงว่า “แมวขึ้นค่วน บ่ม่วนใจ๋หนู”
การนำไปใช้ อย่าเอาแต่ใจตัวเอง ควรปรึกษาหารือ หาข้อสรุปโดยใช้เหตุผลที่ดีที่สุดในการตัดสิน
เทียบสำนวน สุภาษิต คำพังเพย ไทยกลาง “เอาใจเขามาใส่ใจเรา”
เทียบเคียงกำบ่าเก่า-คำไทยกลาง “แม้วขึ้นเพดาน หนูลนลานผวา”
